تمکین در لغت به معنای «فرمانبرداری» و «گردن نهادن» است. در اصطلاح حقوق خانواده، تمکین به مجموعهای از وظایف و تکالیف گفته میشود که زن و شوهر نسبت به یکدیگر دارند. این مفهوم در دو معنای عام و خاص مورد بررسی قرار میگیرد:
تمکین چیست؟
1. تمکین عام:
تمکین عام به معنای حسن معاشرت و رفتار شایسته زن و شوهر نسبت به یکدیگر است. این مفهوم شامل موارد زیر میشود:
– سکونت در منزلی که شوهر انتخاب کرده است: البته در صورتی که انتخاب منزل توسط شوهر با عرف و شرع مغایرت نداشته باشد.
2. تمکین خاص:
تمکین خاص به برقراری روابط زناشویی و تمکین در امور جنسی گفته میشود. برخلاف تصور عموم، تمکین خاص تکلیفی دوطرفه است؛ یعنی هر دو زوج موظف هستند بر اساس عرف و شرع، نیازهای یکدیگر را در این زمینه برآورده کنند. با این حال، زن میتواند در شرایط خاصی از تمکین خاص امتناع کند، از جمله:
– ابتلای مرد به بیماریهای مقاربتی: در این صورت برقراری رابطه جنسی میتواند سلامت زن را به خطر بیندازد.
آثار عدم تمکین
عدم تمکین بدون دلیل موجه از سوی هر یک از زوجین میتواند آثار حقوقی خاصی داشته باشد، از جمله:
– استحقاق دریافت نفقه: زنی که بدون دلیل موجه از تمکین عام امتناع کند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
– حق طلاق: در صورتی که مرد امکان برقراری روابط زناشویی به دلیل عدم تمکین زن را نداشته باشد، میتواند از دادگاه تقاضای طلاق یا تجویز ازدواج مجدد نماید.
نکات مهم
– تشخیص موارد موجه برای عدم تمکین بر عهده قاضی دادگاه است.
– در صورت بروز هرگونه اختلاف در خصوص تمکین، زوجین باید برای حل و فصل آن به مشاوره حقوقی و یا داوری خانواده مراجعه کنند.