مجازات اعاده حیثیت تهمت – افترا

اعاده حیثیت در اصطلاح حقوقی، به معنای بازگرداندن آبرو، اعتبار و حقوق سلب شده از افراد می‌باشد. این حق برای کسانی در نظر گرفته شده است که حیثیت آنها به هر نحوی، توسط دیگران یا بر اثر اشتباهات قضایی، خدشه‌دار شده باشد. اعاده حیثیت به دو نوع عام و خاص تقسیم می‌شود:

1. اعاده حیثیت عام : این نوع اعاده حیثیت زمانی قابل پیگیری است که حیثیت فرد، ناشی از عمل دیگران لطمه خورده باشد.

اتهامات واهی: طرح اتهامات واهی علیه فردی که بعداً بی‌گناهیش ثابت شود، از مصادیق اعاده حیثیت عام محسوب می‌شود.

۲. اعاده حیثیت خاص: این نوع اعاده حیثیت زمانی مطرح می‌شود که لطمه وارد شده به حیثیت فرد، ناشی از عمل خود او باشد. به عبارت دیگر، مجرم با ارتکاب جرم و تحمل مجازات، دچار محرومیت‌های اجتماعی و آثار سوء سابقه کیفری می‌گردد. اعاده حیثیت خاص، به این مجرم امکان می‌دهد پس از سپری شدن مدت مشخصی از تحمل مجازات و با رعایت شرایط قانونی، برای رفع محرومیت‌های اجتماعی و حذف آثار سوء سابقه کیفری خود اقدام نماید. امیدوارم این توضیحات برای درک مفهوم اعاده حیثیت مفید بوده باشد.

جرم افترا

افترا در اصطلاح حقوقی، به معنای نسبت دادن جرم یا کار خلافی به فردی به صورت دروغ می‌باشد. این جرم زمانی تحقق پیدا می‌کند که فردی با علم به کذب بودن ادعای خود، آن را به دیگری نسبت دهد و این امر موجب خدشه‌دار شدن حیثیت و اعتبار فرد مذکور گردد.

ارکان جرم افترا

برای تحقق جرم افترا، وجود سه رکن ضروری است:

رکن مادی: انتساب جرم نسبت به دیگری ، قابل تحقق است.

دروغ بودن ادعا: صحت ادعا و اثبات آن توسط فردی که مورد اتهام قرار گرفته است، مانع تحقق جرم افترا می‌شود.

ضرر به حیثیت و اعتبار فرد: افترا زمانی جرم محسوب می‌شود که موجب خدشه‌دار شدن آبرو و اعتبار فرد شود.

رکن معنوی: علم به کذب بودن ادعا: فرد مرتکب باید بداند که ادعای وی نسبت به دیگری، دروغ و خلاف واقع است.

سوءنیت: عالما و عامدا یک جرم را به شخص دیگر منتسب نماید

رکن قانونی:  وجود قوانین و مقررات مشخص در نظام حقوقی که جرم افترا را جرم‌انگاری کرده و برای آن مجازات تعیین نموده باشد.

ماده 697- هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را‌ صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می ‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که‌ موجب حد است به جزای نقدی درجه شش محکوم خواهد شد.

تبصره – در مواردی که نشر آن امر اشاعه فحشا محسوب گردد هر چند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید مرتکب به مجازات مذکور محکوم خواهد شد.

مجازات جرم افترا

مجازات جرم افترا بر اساس ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی تعزیرات جزای نقدی درجه ۶ می باشد.

تفاوت افترا با نشر اکاذیب

لازم است بین جرم افترا و جرم نشر اکاذیب تفکیک قائل شد. جرم افترا به طور خاص، نسبت دادن جرم به فرد به صورت دروغ را شامل می‌شود، در حالی که نشر اکاذیب دامنه‌ی وسیع‌تری دارد و انتشار هرگونه خبر یا مطلب دروغ و خلاف واقع را در بر می‌گیرد.

نتیجه‌گیری : جرم افترا، از جمله جرایمی است که می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای حیثیت و اعتبار افراد به همراه داشته باشد. آگاهی از ارکان و ماهیت این جرم، به افراد کمک می‌کند تا ضمن حفظ حقوق خود، از طرح اتهامات و ادعاهای بدون دلیل و مدرک علیه دیگران اجتناب ورزند.

افترای عملی

افترای عملی در اصطلاح حقوقی، به اقداماتی گفته می‌شود که فردی به صورت عمدی و با هدف متهم کردن دیگری، انجام می‌دهد. این اقدامات با هدف ایجاد صحنه‌سازی و القای شواهد دروغین علیه فرد بی‌گناه صورت می‌گیرد و در نهایت منجر به خدشه‌دار شدن حیثیت و اعتبار او می‌گردد.

مصادیق افترای عملی

مصادیق افترای عملی عبارتند از:

– قرار دادن آلات و ادوات جرم در محل زندگی، کار یا وسایل متعلق به فرد دیگر: این اقدام با هدف القای تصور ارتکاب جرم توسط فرد مذکور صورت می‌گیرد.

– جعل اسناد و مدارک و نسبت دادن آن به فرد دیگر: جعل اسناد و مدارک با هدف متهم کردن فرد به ارتکاب جرم یا تخلف، مصداق بارز افترای عملی است.

– دستکاری صحنه‌ی جرم برای انحراف مسیر تحقیقات: تغییر و دستکاری صحنه‌ی جرم به نحوی که فرد بی‌گناه را مظنون جلوه دهد، از مصادیق افترای عملی محسوب می‌شود.

تفاوت افترای عملی با افترای لفظی

افترای عملی با افترای لفظی که به معنای نسبت دادن جرم یا کار خلافی به فرد به صورت کلامی است، متفاوت می‌باشد. افترای عملی با اقدامات عملی و صحنه‌سازی همراه است، در حالی که افترای لفظی صرفاً از طریق بیان کلامی صورت می‌گیرد.

اثبات جرم افترای عملی

اثبات جرم افترای عملی نیازمند جمع‌آوری ادله‌ی کافی و مستندات می‌باشد. این ادله می‌تواند شامل شهادت شهود، فیلم‌های دوربین‌های مداربسته، گزارش‌های کارشناسی و سایر مستنداتی باشد که وقوع اقدامات عمدی فرد برای متهم کردن دیگری را اثبات نماید.

مجازات جرم افترای عملی

مجازات جرم افترای عملی با توجه به نوع جرمی که فرد با صحنه‌سازی قصد القای آن را داشته و همچنین میزان خسارت وارده به فرد بی‌گناه، تعیین می‌گردد. به طور کلی، مجازات این جرم می‌تواند شامل حبس، جزای نقدی و محرومیت‌های اجتماعی باشد

ماده 699- هر کس عالماً عامداً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و اَدَو‌ات جرم یا اشیایی را که یافت‌ شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می‌ گردد بدو‌ن اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که

متعلق به او‌ست بگذارد یا مخفی کند یا به‌ نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد، پس از صدو‌ر قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و یا تا (74) ضَربه شلاق محکوم می‌ شود.

نتیجه‌گیری: افترای عملی، جرمی با ماهیت پیچیده است که اثبات آن نیازمند بررسی دقیق و جمع‌آوری ادله‌ی کافی می‌باشد. آگاهی از این جرم و پیامدهای حقوقی آن، می‌تواند به پیشگیری از اقدامات مجرمانه و حفظ حقوق افراد جامعه کمک نماید.

نشر اکاذیب

نشر اکاذیب در اصطلاح حقوقی، به معنای انتشار و اشاعه‌ی اخبار دروغ و وقایع خلاف واقع به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی است. این جرم، فارغ از اینکه منجر به ضرر مادی یا معنوی به فرد یا جامعه شود، قابل پیگیری است.

ارکان جرم نشر اکاذیب

برای تحقق جرم نشر اکاذیب، وجود دو رکن ضروری است:

رکن مادی: انتشار یا اشاعه‌ی اکاذیب: این امر می‌تواند از طریق گفتار، نوشتار، تصاویر، فضای مجازی و هر وسیله‌ی دیگری صورت گیرد.

دروغ بودن مطالب منتشر شده: صحت مطالب و اثبات آن توسط فرد منتشرکننده، مانع تحقق جرم نشر اکاذیب می‌شود.

رکن معنوی: سوءنیت فرد منتشرکننده باید با علم به کذب بودن مطالب و به قصد اضرار به غیر، تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی اقدام به نشر آنها نماید.

مصادیق جرم نشر اکاذیب

مصادیق جرم نشر اکاذیب عبارتند از:

– انتشار اخبار و شایعات کذب در خصوص وقوع حوادث و بلایای طبیعی

– نسبت دادن اعمال خلاف واقع به اشخاص حقیقی یا حقوقی

– انتشار مطالب دروغین و گمراه‌کننده در فضای مجازی

– فریب افکار عمومی از طریق انتشار اخبار جعلی

مجازات جرم نشر اکاذیب

ماده 698- هر کس به قصد اِضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به و‌سیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه او‌راق چاپی یا خطی با امضاء یا بدو‌ن امضاء اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت رأساً یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد اعم از اینکه از طریق مزبور به‌ نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر و‌ارد شود یا نه علاو‌ه‌ بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از یک ماه تا یک سال و یا شلاق تا (74) ضَربه محکوم شود.

تفاوت نشر اکاذیب با افترا

لازم است بین جرم نشر اکاذیب و جرم افترا تفکیک قائل شد. جرم افترا به طور خاص،

– نسبت دادن جرم به فرد به صورت دروغ را شامل می‌شود، در حالی که نشر اکاذیب دامنه‌ی وسیع‌تری دارد و انتشار هرگونه خبر یا مطلب دروغ و خلاف واقع را در بر می‌گیرد.

نتیجه‌گیری: جرم نشر اکاذیب، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای امنیت روانی جامعه، اعتبار افراد و نهادهای اجتماعی داشته باشد. آگاهی از ماهیت و مصادیق این جرم، به ارتقای سواد رسانه‌ای و مسئولیت‌پذیری افراد در قبال انتشار اطلاعات در جامعه کمک می‌کند.