مهرالمتعه چیست؟

مهرالمتعه چیست؟ مهرالمتعه یکی از انواع مهریه در نکاح دائم است. در شرایط خاصی، زن مستحق دریافت مهرالمتعه می‌شود.

تعریف مهرالمتعه:

مهرالمتعه به مهری گفته می‌شود که مقدار آن در زمان عقد ازدواج تعیین نشده باشد. همچنین زوج بعد از وقوع عقد دائم و پیش از دخول، زن را طلاق دهد. در این صورت زن مستحق دریافت مهرالمتعه می‌شود.

 شرایط دریافت مهرالمتعه:

برای آنکه زوجه مستحق دریافت مهرالمتعه شود، شرایط زیر باید جمع باشند:

• نکاح صحیح باشد (ازدواج باید با شرایط قانونی و شرعی انجام شده باشد).
• مهر معلوم نباشد (میزان مهریه در زمان عقد مشخص نشده باشد).
• شرط عدم مهر نشده باشد (در عقد شرط نشده باشد که مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد).
• نزدیکی (دخول) صورت نگرفته باشد.
• زوج زن را طلاق دهد.

میزان مهرالمتعه:

میزان مهرالمتعه با توجه به وضعیت مالی زوج و همچنین عرف جامعه تعیین می‌شود. دادگاه با در نظر گرفتن این موارد، مهرالمتعه‌ای در خور را برای زن تعیین می‌کند.

تفاوت مهرالمتعه با مهرالمثل:

• مهرالمتعه: در صورتی که مهر معلوم نباشد و …. ( شرایط ذکر شده در بالا) زن مستحق دریافت مهرالمتعه می‌شود.
• مهرالمثل: در صورتی که مهریه تعیین شده باشد، ولی زوج از پرداخت آن استنکاف کند و یا اینکه مهر تعیین شده باطل باشد، زن مستحق دریافت مهرالمثل می‌شود. مهرالمثل، مهری است که با توجه به اوصاف زن، مانند تحصیلات، سن، شغل، موقعیت اجتماعی و … سنجیده می‌شود.

ملاحظات:

• در صورتی که بعد از وقوع عقد دائم و پیش از دخول، زن فوت کند، مهرالمتعه به ورثه او تعلق می‌گیرد.
• اگر بعد از وقوع عقد دائم و پیش از دخول، زوج فوت کند، زن مستحق دریافت مهرالمتعه نیست.

مهرالمتعه نوعی از مهریه است که در شرایط خاص، زن مستحق دریافت آن می‌شود. برای دریافت مهرالمتعه، شرایطی از جمله مشخص نبودن مهر در زمان عقد، عدم وقوع دخول و طلاق دادن زن توسط زوج، لازم است. میزان مهرالمتعه با توجه به وضعیت مالی زوج و عرف جامعه تعیین می‌شود.

مهرالمسمی یکی از انواع مهر در ازدواج دائم است که بر اساس توافق و تراضی زوجین تعیین می‌شود. در عقد نکاح، زوج ملزم است مالی را به عنوان مهر به زوجه تملیک کند. مهرالمسمی، مالی معین و مشخص است که طرفین در زمان انعقاد عقد بر آن توافق می‌کنند. این مال می‌تواند وجه نقد، سکه، ملک، طلا و جواهرات یا هر چیز دیگری با ارزش مالی باشد.

مهرالمسمی در مقابل سایر انواع مهر

در حقوق ایران، علاوه بر مهرالمسمی، دو نوع دیگر مهر نیز وجود دارد:

• مهرالمثل: در صورتی که در زمان عقد، مهری تعیین نشده باشد یا مهر تعیین شده مجهول یا غیرمعین باشد، در این صورت زوجه مستحق مهرالمثل می‌شود. مهرالمثل با توجه به اوصاف زن از جمله سن، شغل، تحصیلات، وضعیت اقتصادی محل اقامت و عرف محل تعیین می‌شود.
• مهرالمتعه: این نوع مهر در صورتی به زن تعلق می‌گیرد که زوج او را طلاق دهد. میزان مهرالمتعه با توجه به شرایط زوج، مدت زمان زندگی مشترک و وضعیت مالی زوج تعیین می‌شود.

شرایط صحت مهرالمسمی

• تعیین مقدار مهر: میزان مهر باید به طور دقیق و مشخص تعیین شود.
• تراضی طرفین: زوجین باید با رضایت کامل، مهرالمسمی را تعیین کنند.
• مشروعیت مال: مالی که به عنوان مهرالمسمی در نظر گرفته می‌شود، باید مال شرعی و مشروع باشد.

ضمانت اجرای مهرالمسمی

در صورتی که زوج از پرداخت مهرالمسمی امتناع کند، زوجه می‌تواند با مراجعه به دادگاه، مهر خود را مطالبه کند. در این صورت، دادگاه زوج را ملزم به پرداخت مهر می‌کند.

مزایای مهرالمسمی

• تعیین دقیق حقوق مالی زوجه: با تعیین مهرالمسمی، حقوق مالی زوجه مشخص می‌شود و از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری به عمل می‌آید.
• تامین مالی زوجه: مهرالمسمی پشتوانه‌ای مالی برای زوجه محسوب می‌شود.

معایب مهرالمسمی

• ایجاد بار مالی برای زوج: تعیین مهرالمسمی سنگین ممکن است برای زوج بار مالی ایجاد کند.
• محدودیت در تغییر میزان مهر: به طور کلی، بعد از وقوع عقد، امکان تغییر میزان مهرالمسمی وجود ندارد.

مهرالمسمی یکی از انواع مهر در ازدواج دائم است که بر اساس توافق و تراضی زوجین تعیین می‌شود. این نوع مهر، مالی با ارزش مشخص است که زوج موظف است آن را به زوجه تملیک کند. با تعیین مهرالمسمی، حقوق مالی زوجه مشخص می‌شود و از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری به عمل می‌آید.

مهرالمثل چیست؟

مهرالمثل یکی از انواع مهریه در عقد دائم است. در صورتی که زوجین در زمان عقد، مهریه را مشخص نکنند و یا مهریه تعیین شده مجهول یا مالیت نداشته باشد، زن مستحق دریافت مهرالمثل می‌شود. به عبارت دیگر، مهرالمثل معیاری برای تعیین ارزش مهریه زن بر اساس عرف و شرایط خاص اوست.

ملاک تعیین مهرالمثل

مهرالمثل با توجه به ویژگی‌های زن و عرف جامعه در زمان تعیین آن، محاسبه می‌شود. برخی از مهم‌ترین ملاک‌های تعیین مهرالمثل عبارتند از:

1. سن زن
2. شغل و تحصیلات زن
3. وضعیت ظاهری زن
4. بکارت زن
5. شأن و جایگاه اجتماعی زن
6. شأن و جایگاه اجتماعی خانواده زن
7. وضعیت اقتصادی عرف برای مهریه در زمان تعیین مهرالمثل
8. میزان مهریه زنان مشابه از نظر شرایط اجتماعی و خانوادگی

نحوه تعیین مهرالمثل

تعیین مهرالمثل بر عهده کارشناس دادگاه است. کارشناس با بررسی شرایط زن و عرف جامعه، میزان مهریه را تعیین می‌کند. دادگاه نیز با در نظر گرفتن نظر کارشناس، حکم نهایی را صادر می‌کند.

نکات مهم در مورد مهرالمثل

• مهرالمثل فقط در عقد دائم قابل مطالبه است.
• در صورتی که زوجین مهریه را به زوجیت مجهول (چیزی که مشخص نیست) موکول کنند، زن مستحق مهرالمثل نخواهد بود.
• در صورتی که بعد از عقد، زوجین بر روی مهریه توافق کنند، دیگر زن مستحق مهرالمثل نیست.
• به دلیل اینکه تعیین مهرالمثل بر اساس عرف و شرایط خاص است، میزان آن می‌تواند در مناطق مختلف و برای افراد مختلف متفاوت باشد.

مهرالمثل راهکاری برای حمایت از حقوق مالی زن در عقد دائم است. در صورتی که زوجین مهریه را مشخص نکنند و یا مهریه تعیین شده شرایط لازم را نداشته باشد، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه، درخواست تعیین مهرالمثل نماید.

مهرالسنه مهریه‌ای است که پیامبر اسلام (ص) برای همسران و فرزندان خود قرار می‌دادند. مبلغ مهرالسنه بر اساس روایات مختلف، پانصد درهم نقره [۱] ذکر شده است.

درهم، واحد اندازه‌گیری وزن و سکه در زمان پیامبر اسلام (ص) بوده است. هر درهم معادل تقریبی ۳٫۱۲ گرم نقره است [۲]. بنابراین، مهرالسنه معادل حدود ۱۵۰۰ گرم نقره خالص می‌باشد.

ارزش مهرالسنه در زمان حال

ارزش اسمی پانصد درهم نقره در زمان پیامبر اسلام (ص) با توجه به قدرت خرید آن زمان، قابل قیاس با ارزش امروزی آن نیست. برخی از روایات، مهرالسنه را معادل مخارج زندگی یک زن برای مدت زمان مشخصی مانند یک سال [۳] عنوان کرده‌اند. بر این اساس، می‌توان گفت که هدف از تعیین مهرالسنه، تأمین بخشی از مخارج زندگی زن بوده است.

حکم مهرالسنه در فقه شیعه

در فقه شیعه، تعیین مبلغ مشخصی برای مهریه واجب نیست. اما مستحب است که مهریه از حد شرعی که همان مهرالسنه است، تجاوز نکند [۴]. با این حال، تعیین مهریه بیشتر از مهرالسنه نیز جایز است، اما از نظر برخی مراجع تقلید، عمل مستحبی انجام نشده است.

مهریه یکی از حقوق مالی است که زن شرعا و قانونا پس از وقوع عقد نکاح، مالک آن می‌شود. در قانون مدنی ایران، انواع مختلفی برای مهریه در نظر گرفته شده است که بر اساس شرایط ضمن عقد و تراضی طرفین تعیین می گردد. این انواع مهریه را می توان بر اساس دو ملاک کلی مورد بررسی قرار داد:

• شرط عندالاستطاعة و عندالمطالبه
• نوع و تعیین مهریه

انواع مهریه بر اساس شرط عندالاستطاعة و عندالمطالبه

مهریه را بر اساس زمان مطالبه زن می توان به دو دسته تقسیم نمود:

• مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن هر زمان که بخواهد می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند و زوج مکلف به پرداخت آن است. این نوع مهریه رایج ترین نوع مهریه در ازدواج های دائم است.
• مهریه عندالاستطاعة: در این نوع مهریه، زن فقط در صورتی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که زوج توانایی مالی پرداخت آن را داشته باشد. در غیر این صورت، تا زمانی که زوج توانایی مالی پیدا نکند، زن حق مطالبه مهریه را ندارد. شایان ذکر است حتی در صورت فوت زوج، ورثه مکلف به پرداخت مهریه عندالاستطاعة هستند، مشروط بر اینکه از ماترک ترکه (اموال به جا مانده) زوج به اندازه کافی برای پرداخت مهریه موجود باشد.

 انواع مهریه بر اساس نوع و تعیین مهریه

مهریه را بر اساس نوع و چگونگی تعیین آن می توان به انواع مختلفی تقسیم کرد که عبارتند از:

• مهرالمسمی: این نوع مهریه رایج ترین نوع تعیین مهریه است. در مهرالمسمی، زن و شوهر با توافق یکدیگر، مهریه را به صورت مشخص، اعم از وجه نقد، سکه، مال منقول یا غیرمنقول، و یا حتی انجام عمل خاصی، تعیین می کنند. مبلغ یا مالی که به عنوان مهریه در نظر گرفته می شود، باید دارای ارزش مالی باشد.
• مهرالمثل: در صورتی که در عقد نکاح مهریه ذکر نشود و یا مهر تعیین شده مجهول یا مالیت نداشته باشد، زن مستحق مهرالمثل می گردد. مهرالمثل، مهریه ای است که با توجه به اوصاف زن، مانند سن، تحصیلات، شغل، وضع ظاهری، موقعیت خانوادگی و عرف و عادت محل اقامت وی توسط دادگاه تعیین می شود. البته برای تعلق مهرالمثل، وقوع نزدیکی زوجین شرط است.
• مهرالمتعه: مهرالمتعه، مهریه ای است که بر اساس شرایط مالی مرد در زمان عقد، توسط دادگاه تعیین می گردد. این نوع مهریه مختص نکاح دائم است و در نکاح منقطع، مهرالمتعه وجود ندارد. دادگاه در تعیین مهرالمتعه، علاوه بر اوصاف زن، وضعیت مالی مرد را نیز در نظر می گیرد.

نتیجه گیری

مهریه حقی است مالی که زن شرعا و قانونا پس از وقوع عقد نکاح مالک آن می شود. انواع مختلفی برای مهریه در نظر گرفته شده است که بر اساس شرایط ضمن عقد و تراضی طرفین تعیین می گردد. با شناخت انواع مهریه و شرایط مطالبه آن، زوجین می توانند با آگاهی بیشتر نسبت به حقوق مالی خود، نسبت به تعیین مهریه در عقد نکاح اقدام نمایند.