جرایم پزشکی

جرائم پزشکی در حوزه علم پزشکی، اصطلاح “جرائم پزشکی” به اعمالی گفته می‌شود که پزشکان یا کارکنان مراکز درمانی در حین انجام خدمات پزشکی به بیماران مرتکب می‌شوند و منجر به این می شود که بیمار آسیب جسمی یا روانی یا حتی مرگ او منتهی گردد. این جرایم می‌توانند عمدی یا غیرعمدی باشند.

اقدامات پزشکی یا جراحی در چه صورت جرم است ؟

اولاً اخذ برائت از بیمار یا برائت نگرفتن از بیمار در قانون جدید تاثیر ندارد بلکه آنچه مهم است تقصیر کردن توسط پزشک یا جراح می باشد ، لذا :

الف – از بیمار برائت اخذ نکرده باشد + تقصیری مرتکب نشده است = پزشک ضامن نیست هر چند برائت اخذ نکرده باشد.

نکته : اگر پزشک قصور یا تقصیر در عمل و علم نداشته باشد ضامن نخواهد بود هرچند از بیمار برائت اخذ نکرده باشد.

اصل بر این است که پزشک در همه ی معالجاتی که خود انجام می دهد یا به پرستار دستور انجام آن را می دهد اگر موجب آسیبی به بیمار شود و پزشک تقصیر کرده باشد خود پزشک ضامن خواهد بود مگر در ۲ استثنا که پزشک ضامن نمی باشد :

۱– بیمار علم دارد که دستور اشتباه است + می داند موجب آسیب می شود = در این صورت اگر تجویز پزشک را انجام دهد خود بیمار مسئول خواهد بود هرچند دستور پزشک اشتباه بوده باشد.

۲– پرستار بداند تجویز پزشک اشتباه است و بداند که موجب صدمه به بیمار می شود در این صورت اگر پرستار تجویز پزشک را انجام دهد هر صدمه ای را که به بیمار وارد شود پرستار ضامن خواهد بود و پزشک ضامن نمی باشد.

نکته : در هر ۲ استثنای فوق علت آنکه بیمار یا پرستار ضامن می باشند آن است که از آنجا که علم داشته اند صدمه وارده به خود آنها منتسب است یعنی از نظر رابطه علیت منتسب به خود بیمار یا پرستار می باشد.

– در موارد فوریت حتی اگر اخذ برائت امکان پذیر باشد پزشک می تواند به استناد فوریت بدون اخذ برائت عمل طبی یا جراحی را انجام دهد.

– اگر پزشک عمل طبی یا جراحی را برای نجات بیمار لازم بداند یعنی ضرورت را احراز کند و تحصیل برائت ممکن نباشد هر صدمه یا تلفی ته صورت گیرد پزشک ضامن نخواهد بود.

انواع جرایم پزشکی

جرایم پزشکی را در یک تقسیم بندی به دو دسته ی عمدی و غیرعمدی تقسیم می کنند :

جرایم عمدی پزشکی

در این نوع از جرایم، پزشک با آگاهی و قصد قبلی اقدام به انجام عملی می‌کند که منتهی به آسیب رساندن به بیمار می‌شود. برخی از نمونه‌های این نوع جرایم عمدی عبارتند از:

۱- سقط جنین به طور غیرمجاز

۲- تجویز داروهایی غیرمجاز یا با دوز اشتباه

۳- انجام عمل جراحی‌ غیرضروری یا غیراصولی

۴- انتقال بیماری‌های عفونی به بیمار بر اثر تقصیر پزشک

۵- عدم رعایت استانداردهای پزشکی در حین درمان و دوران مراقبت پس از آن

جرایم غیرعمدی پزشکی

در این نوع جرایم، پزشک به دلیل سهل‌انگاری، بی‌احتیاطی یا عدم رعایت مقررات و استانداردهای پزشکی و همچین تقصیر در علم یا عمل به بیمار آسیب می‌رساند. برخی از نمونه‌های این نوع جرایم عبارتند از:

۱- اشتباه در تشخیص نوع بیماری

۲- عدم توجه به علائم بیماری بیمار و سوابق پزشکی او

۳- استفاده از تجهیزات پزشکی معیوب یا غیر بهداشتی

۴- عدم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در حین درمان بیمار

۵- عدم توجیه صحیح بیمار در مورد عوارض احتمالی درمان

مجازات جرایم پزشکی

مجازات جرایم پزشکی به نوع جرم و شدت آسیب وارد شده به بیمار و همچنین عمد یا غیر عمدی بودن اقدامات مذکور بستگی دارد. در برخی موارد، پزشک متخلف ممکن است به حبس، جزای نقدی، محرومیت از اشتغال به حرفه پزشکی و حتی پرداخت دیه محکوم شود لذا ضروری است بیمار و پزشک از حقوق و تکالیف خود نسبت به یکدیگر مطلع باشند.

روش‌های پیگیری و شکایت در مورد جرایم پزشکی

اگر بیمار معتقد است که در حین درمان پزشکی به او آسیبی وارد شده است، می‌تواند از طریق روش‌های زیر شکایت خود را پیگیری کند:

1. – شکایت از پزشک متخلف در سازمان نظام پزشکی
2. – طرح شکایت کیفری در دادسرا
3. – مراجعه به دادگاه حقوقی برای مطالبه خسارت

بدیهی است که هر یک از موارد فوق امری تخصصی بوده و نیازمند کسب نظر وکیل متخص در این زمینه می باشد تا علاوه بر وقت در هزینه نیز صرفه جویی بشود و بتوان موضوع را به نتیجه رساند.

نقش سازمان نظام پزشکی در رسیدگی به جرایم پزشکی چیست؟

سازمان نظام پزشکی نهادی می باشد که وظیفه نظارت بر عملکرد پزشکان و رسیدگی به شکایات و تخلفات ایشان را بر عهده دارد. در صورت شکایت از یک پزشک ، این سازمان ابتدا موضوع را بررسی و در صورت احراز تقصیر یا قصور پزشکی، نسبت به پزشک متخلف اقدام به صدور رای می کند.

اقدامات پیشگیرانه برای کاهش وقوع جرایم پزشکی

برای کاهش وقوع جرایم پزشکی، لازم است اقدامات زیر انجام شود:

– ارتقاء تجهیزات و امکانات مراکز درمانی و استفاده از نیروی متخصص

– اجرای دقیق استانداردهای پزشکی نسبت به بیماران

– آموزش بیمار در مورد حقوق خود در دوران درمان

رسیدگی به جرایم پزشکی