چک صیادی

تحولی در نظام چک‌های کشور ایجاد کرده است و امروزه اعتماد جامعه نسبت به دریافت چنین چک هایی به خاطر وجود ضمانت اجراهای قانونی آن و سرعت در اقدامات قضایی مربوط به این قبیل چک ها ، از آنها استقبال بیشتری شده است.

چک وسیله پرداخت است و یکی از ابزارهای مهم و پرکاربرد در مبادلات مالی و حتی برای ضمانت حسن انجام کار و… بین افراد و کسب‌وکارها استفاده می‌شود. با این حال، در گذشته سیستم صدور و گردش چک‌ها با مشکلاتی از جمله جعل ، تأخیر در وصول وجه همراه بود. به همین منظور، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران طرح جدیدی تحت عنوان “چک صیادی” را در سال ۱۳۹۷ به اجرا گذاشت و در این راستا اصلاح موادی از قانون صدور چک توسط مجلس صورت گرفت. هدف از این طرح و اصلاحات ، ایجاد یک نظام جامع و یکپارچه برای صدور و گردش چک‌ها ، با هدف افزایش شفافیت، امنیت، و سرعت در انجام معاملات بود و پائین اوردن آمار چک برگشتی صورت پذیرفت.

چک صیادی چیست؟

چک صیادی نوعی از چک جدید می باشد که از یک سری ویژگی‌های امنیتی منحصربه‌فرد برخوردار است که قبل از آن وجود نداشته و این ویژگی‌ها شامل موارد زیر است:

شماره سریال منحصربه‌فرد ( کد یکتا ) : هر چک صیادی دارای یک شماره سریال منحصربه‌فرد است که در هنگام صدور چک توسط بانک مرکزی اختصاص داده می‌شود. این شماره سریال به‌طور الکترونیکی در چک درج می‌شود و امکان جعل یا تغییر آن را بسیار دشوار می‌کند .

بارکد دو بعدی : چک صیادی دارای یک بارکد دو بعدی است که اطلاعات مهم چک را در خود ذخیره می‌کند. این بارکد توسط دستگاه‌های مخصوص قابل خواندن است و امکان استعلام سریع و آسان اطلاعات چک را برای ذینفعان فراهم می‌کند .

امضای دیجیتال : صادرکننده چک باید قبل از صدور چک، یک امضای دیجیتال را به آن اضافه کند. این امضای دیجیتال با امضای مهر و امضا قابل جعل نیست و امکان ردیابی صادرکننده چک را در صورت وصول نشدن وجه چک فراهم می‌کند.

مزایا و ویژگی‌های چک صیادی

چک صیادی مزایای بسیاری برای اشخاص حقیقی و حقوقی دارد که عبارتند از:

افزایش امنیت معاملات : ویژگی‌های امنیتی منحصربه‌فرد چک صیادی، جعل و سو استفاده از چک را کاهش می‌دهد و باعث بالارفتن امنیت معاملات می شود.

سرعت در وصول وجه : چک صیادی در سامانه صیاد ثبت می‌شود و امکان استعلام سریع و آسان اطلاعات آن وجود دارد. این امر باعث سرعت بیشتر در وصول وجه چک می‌شود.

کاهش هزینه‌های مبادلات : حذف نیاز به پشت‌نویسی چک و کاهش هزینه‌های مربوط به آن، باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های مبادلات مالی می‌شود شایان ذکر است انتقال چک صیادی نیز می بایست در سامانه ثبت بشود.

افزایش شفافیت در معاملات : ثبت چک در سامانه صیاد، شفافیت بیشتری در معاملات ایجاد می‌کند و امکان رصد و پیگیری چک‌ها را فراهم می‌کند و دارنده با خیال آسوده تری چک را دریافت می کند.

چک صیادی بنفش چیست ؟

چگونگی صدور چک صیادی

صادرکنندگان چک صیادی می‌توانند از طریق مراجعه به شعب بانک‌های عامل، یا از طریق سامانه‌های بانکداری اینترنتی و موبایلی، اقدام به صدور چک صیادی کنند. پس از صدور چک، اطلاعات آن در سامانه صیاد ثبت می‌شود و صادرکننده چک یک کد رهگیری دریافت می‌کند. کد رهگیری چک صیادی برای استعلام و پیگیری وضعیت چک در سامانه صیاد موردنیاز است.

ضمانت اجرای عدم پرداخت وجه چک در سررسید

دارنده می تواند با رعایت مواعد قانونی طرح شکایت کیفری ، حقوقی نماید ، همچنین با توجه به اینکه چک در حکم اسناد لازم الاجرا می باشد میتوان از طریق دایره اجرای ثبت علیه صادر کننده اقدام به صدور اجرائیه نمود. همچنین امکان مراجعه مستقیم به دادگاه جهت صدور اجرائیه در قانون جدید پیشبینی شده است.

جمع‌بندی : چک صیادی یک تحول مهم در نظام چک‌های کشور است که مزایای بسیاری برای اشخاص حقیقی و حقوقی دارد. این طرح باعث افزایش امنیت معاملات، سرعت در وصول وجه، کاهش هزینه‌های مبادلات، و افزایش شفافیت در معاملات می‌شود. استفاده از چک صیادی به‌عنوان یک ابزار مالی مدرن و ایمن، برای همه افراد و کسب‌وکارها توصیه می‌شود.

مزایای چک 

چک به صادرکننده این امکان را می دهد که هر وقتی که بخواهد از موجودی خود در بانک برداشت نموده و شخص ثالثی آن را واگذار کند.

چک پرداخت بدون استفاده از پول را در معاملات آسان می کند ، پس اشخاص مجبور نیستند برای انجام دادن معاملات خود همواره پول نقد داشته باشند. دریافت کننده چک به جای نقد کردن چک اش می تواند آن را به حسابش بگذارد و در عوض خرید ها را با چک انجام دهد‌

معایب چک 

ممکن است افراد در معرض دریافت چک بلامحل قرار بگیرند به همین دلیل قانونگذار مقررات جزایی در نظر گرفته است.

چک در حکم سند لازم الاجرا است : بنابراین از طریق دایره اجرای ثبت نیز قابلیت اجرا دارد یعنی دارنده چک می تواند بجای آنکه به دادگاه یا دادسرا مراجعه کند از طریق دایره اجرای ثبت چک را به اجرا بگذارد ‌. اداره معادل مبلغ چک به علاوه هزینه های ثبتی از اموال صادر کننده توقیف می کند و پس از طی تشریفات آن را اجرا می کند . اداره ثبت در صورتی دستور اجرا را صادر می کند که مطابقت امضای صادرکننده با نمونه امضای موجود در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد. اگر از طریق اجرای ثبت اقدام کنیم اجرائیه علیه صادرکننده صادر می شود نه ظهرنویس در حالی که اگر از طریق دادگاه حقوقی اقدام بنماییم میتوان در صورت رعایت مهلت های مذکور در قانون بر علیه ظهرنویسان نیز حکم به پرداخت وجه چک اخذ نمود.

ماهیت حقوقی برات 

در رابطه با ماهیت حقوقی برات حقوقدانان نظرات مختلفی ارائه کرده اند. نظر اول : بعضی از آن ها معتقدند ماهیت حقوقی برات نوعی انتقال طلب است یعنی زمانی که برات دهنده برات را بر عهده براتگیر صادر می کند و به نفع دارنده برات طلب برات دهنده از براتگیر به دارنده برات منتقل می شود ولی اگر این تئوری را بپذیریم باید توجه کنیم که در انتقال طلب در قانون مدنی دارنده برات در صورت عدم پرداخت فقط می تواند به براتگیر مراجعه کند و برات دهنده بری الذمه می شود ، در حالی که طبق قانون تجارت دارنده برات هم می تواند به براتگیر مراجعه کند هم به برات دهنده .

نظر دوم : برخی معتقدند ماهیت حقوقی برات نوعی تبدیل تعهد است ‌. در برات طلبکار براتگیر تغییر می کند اول برات دهنده بوده ولی حالا دارنده برات است با این تئوری دارنده برات فقط حق مراجعه به براتگیر را خواهد داشت و حق مراجعه به برات دهنده را از دست می دهد ، در حالی که در برات هر کس که در آن کاری انجام داده متعهد و مسئول است.

نظر سوم : برخی معتقدند ماهیت حقوقی برات نوعی وکالت است و می گویند که برات دهنده با صدور برات به براتگیر وکالت می دهد که مبلغی را در سررسید معین به دارنده برات پرداخت کند. این تئوری درست نیست برای اینکه وقتی کسی به وکالت از دیگری تعهد به عملی می کند و آن عمل را انجام نمی دهد شخص مقابل حق مراجعه به وکیل را ندارد و باید فقط به موکل مراجعه کند‌. در حالی که طبق قانون تجارت براتگیر بدهکار واقعی است و وقتی برات را قبول کرده اقرار به بدهکاری کرده است.

قبولی برات 

وقتی برات صادر می شود براتگیر حضور ندارد در حالی که برات در صورتی بر علیه براتگیر قابل استناد است که براتگیر برات را قبول کرده باشد ، پس در صورت عدم قبول هیچگونه تعهدی ندارد و زمانی که قبول به برات اضافه نشده این سند ، سند ناقصی است . مصلحت دارنده برات آن است که هرچه سریع تر برات را برای گرفتن قبولی به براتگیر ارائه کند‌. تکلیفی به این کار ندارد. همچنین می شود در خود برات شرط شود که باید در زمان معینی قبولی گرفته شود.

قبولی به ۳ شرط اعتبار دارد : ۱- کتبی ۲- قبولی در خود سند قید شود ۳- بر روی برگه برات

نکول برات 

برات در سه صورت نکول می شود :

۱- براتگیر صراحتاً برات را قبول نمی کند

۲- از قبول یا نکول امتناع می کند

۳- برات را به صورت مشروط قبول می کند.