هبه (بخشش) انتقال مالکیت به رایگان
هبه در اصطلاح حقوقی، به بخشش مال از سوی یک فرد (واهب) به فرد دیگر (متهب) به صورت رایگان اطلاق می شود. در هبه، مالکیت مال به طور کامل و بلاعوض از واهب به متهب منتقل می گردد.
ارکان عقد هبه
عقد هبه برای تحقق، دارای سه رکن اصلی است:
1. واهب (بخشنده): فردی که مال خود را به دیگری می بخشد. واهب باید مالک مال بوده و اهلیت کامل برای تصرف در آن را داشته باشد.
2. متهب (بخشش گیرنده): فردی که مال به او بخشیده می شود. موهوبٌ له نیز باید اهلیت تملک مال را داشته باشد.
3. عین موهوبه (مال مورد بخشش): مالی که مورد بخشش قرار می گیرد.
انواع هبه
به طور کلی، هبه را می توان از حیث شرایط و آثار به دو دسته تقسیم نمود:
1. هبه معوض: هبه ای که در آن، شرط یا عوضی برای بخشش مال تعیین می شود.
2. هبه غیرمعوض: هبه ای که در آن، هیچ گونه شرط یا عوضی برای بخشش مال تعیین نمی شود و بخشش به صورت کاملا رایگان صورت می پذیرد.
شرایط صحت عقد هبه
برای آنکه عقد هبه از نظر حقوقی نافذ و معتبر باشد، لازم است شرایط زیر رعایت شود:
– قصد و رضایت طرفین: هبه باید با رضایت کامل و اختیار واهب و موهوبٌ له صورت گیرد. اکراه، اشتباه و تدلیس باعث بطلان عقد هبه می شود.
– اهلیت طرفین: همانطور که اشاره شد، واهب باید مالک مال بوده و اهلیت کامل برای تصرف در آن را داشته باشد. موهوبٌ له نیز باید اهلیت تملک مال را دارا باشد.
– معین بودن مال مورد بخشش: عین موهوبه (مال مورد بخشش) باید به طور دقیق مشخص شود.
آثار عقد هبه
مهم ترین اثر عقد هبه، انتقال مالکیت مال از واهب به موهوبٌ له است. با وقوع عقد هبه، مالکیت مال به طور کامل به موهوبٌ له منتقل می شود و وی حق هر گونه تصرفی در آن را خواهد داشت.
مقایسه هبه با وصیت
در نگاه اول، ممکن است میان هبه و وصیت اشتباه شود. با این حال، تفاوت های اساسی میان این دو عقد وجود دارد. مهم ترین تفاوت این است که هبه در زمان حیات و با تراضی طرفین انجام می شود، در حالی که وصیت مربوط به اموال فرد پس از فوت او می باشد.
جمع بندی : هبه، عقدی است که در آن، فردی مال خود را به صورت رایگان به فرد دیگر می بخشد. برای صحت عقد هبه، رعایت شرایطی از جمله رضایت طرفین، اهلیت و معین بودن مال مورد بخشش، الزامی است. با وقوع عقد هبه، مالکیت مال به طور کامل به فردی که به او بخشش صورت گرفته منتقل می گردد و تحت شرایطی قابل رجوع از جانب واهب می باشد.
